।। દોહા ।।
જય ગણપતિ સદગુણસદન, કવિવર બદન કૃપાલ ।
વિઘ્ન હરણ મંગલ કરણ, જય જય ગિરિજાલાલ ।।
।। ચૌપાઈ ।।
જય જય જય ગણપતિ ગણરાજૂ ।
મંગલ ભરણ કરણ શુભ કાજૂ ।।
જય ગજબદન સદન સુખદાતા ।
વિશ્વ વિનાયક બુદ્ઘિ વિધાતા ।।
વક્ર તુણ્ડ શુચિ શુણ્ડ સુહાવન ।
તિલક ત્રિપુણ્ડ ભાલ મન ભાવન ।।
રાજત મણિ મુક્તન ઉર માલા ।
સ્વર્ણ મુકુટ શિર નયન વિશાલા ।।
પુસ્તક પાણિ કુઠાર ત્રિશૂલં ।
મોદક ભોગ સુગન્ધિત ફૂલં ।।
સુન્દર પીતામ્બર તન સાજિત ।
ચરણ પાદુકા મુનિ મન રાજિત ।।
ધનિ શિવસુવન ષડાનન ભ્રાતા ।
ગૌરી લલન વિશ્વ-વિખ્યાતા ।।
ઋદ્ઘિ-સિદ્ઘિ તવ ચંવર સુધારે ।
મૂષક વાહન સોહત દ્ઘારે ।।
કહૌ જન્મ શુભ-કથા તુમ્હારી ।
અતિ શુચિ પાવન મંગલકારી ।।
એક સમય ગિરિરાજ કુમારી ।
પુત્ર હેતુ તપ કીન્હો ભારી ।।
ભયો યજ્ઞ જબ પૂર્ણ અનૂપા ।
તબ પહુંચ્યો તુમ ધરિ દ્ઘિજ રુપા ।।
અતિથિ જાનિ કૈ ગૌરિ સુખારી ।
બહુવિધિ સેવા કરી તુમ્હારી ।।
અતિ પ્રસન્ન હૈ તુમ વર દીન્હા ।
માતુ પુત્ર હિત જો તપ કીન્હા ।।
મિલહિ પુત્ર તુહિ, બુદ્ઘિ વિશાલા ।
બિના ગર્ભ ધારણ, યહિ કાલા ।।
ગણનાયક, ગુણ જ્ઞાન નિધાના ।
પૂજિત પ્રથમ, રુપ ભગવાના ।।
અસ કહિ અન્તર્ધાન રુપ હૈ ।
પલના પર બાલક સ્વરુપ હૈ ।।
બનિ શિશુ, રુદન જબહિં તુમ ઠાના ।
લખિ મુખ સુખ નહિં ગૌરિ સમાના ।।
સકલ મગન, સુખમંગલ ગાવહિં ।
નભ તે સુરન, સુમન વર્ષાવહિં ।।
શમ્ભુ, ઉમા, બહુ દાન લુટાવહિં ।
સુર મુનિજન, સુત દેખન આવહિં ।।
લખિ અતિ આનન્દ મંગલ સાજા ।
દેખન ભી આયે શનિ રાજા ।।
નિજ અવગુણ ગુનિ શનિ મન માહીં ।
બાલક, દેખન ચાહત નાહીં ।।
ગિરિજા કછુ મન ભેદ બઢ઼ાયો ।
ઉત્સવ મોર, ન શનિ તુહિ ભાયો ।।
કહન લગે શનિ, મન સકુચાઈ ।
કા કરિહૌ, શિશુ મોહિ દિખાઈ ।।
નહિં વિશ્વાસ, ઉમા ઉર ભયઊ ।
શનિ સોં બાલક દેખન કહાઊ ।।
પડતહિં, શનિ દૃગ કોણ પ્રકાશા ।
બોલક સિર ઉડ઼િ ગયો અકાશા ।।
ગિરિજા ગિરીં વિકલ હૈ ધરણી ।
સો દુખ દશા ગયો નહીં વરણી ।।
હાહાકાર મચ્યો કૈલાશા ।
શનિ કીન્હો લખિ સુત કો નાશા ।।
તુરત ગરુડ઼ ચઢ઼િ વિષ્ણુ સિધાયો ।
કાટિ ચક્ર સો ગજ શિર લાયે ।।
બાલક કે ધડ઼ ઊપર ધારયો ।
પ્રાણ, મન્ત્ર પઢ઼િ શંકર ડારયો ।।
નામ ગણેશ શમ્ભુ તબ કીન્હે ।
પ્રથમ પૂજ્ય બુદ્ઘિ નિધિ, વન દીન્હે ।।
બુદ્ઘિ પરીક્ષા જબ શિવ કીન્હા ।
પૃથ્વી કર પ્રદક્ષિણા લીન્હા ।।
ચલે ષડાનન, ભરમિ ભુલાઈ ।
રચે બૈઠ તુમ બુદ્ઘિ ઉપાઈ ।।
ધનિ ગણેશ કહિ શિવ હિય હરષે ।
નભ તે સુરન સુમન બહુ બરસે ।।
ચરણ માતુ-પિતુ કે ધર લીન્હેં ।
તિનકે સાત પ્રદક્ષિણ કીન્હેં ।।
તુમ્હરી મહિમા બુદ્ઘિ બડ઼ાઈ ।
શેષ સહસમુખ સકે ન ગાઈ ।।
મૈં મતિહીન મલીન દુખારી ।
કરહું કૌન વિધિ વિનય તુમ્હારી ।।
ભજત રામસુન્દર પ્રભુદાસા ।
જગ પ્રયાગ, કકરા, દર્વાસા ।।
અબ પ્રભુ દયા દીન પર કીજૈ ।
અપની ભક્તિ શક્તિ કછુ દીજૈ ।।
।। દોહા ।।
શ્રી ગણેશ યહ ચાલીસા, પાઠ કરૈ કર ધ્યાન ।।
નિત નવ મંગલ ગૃહ બસૈ, લહે જગત સન્માન ।।
સમ્વત અપન સહસ્ત્ર દશ, ઋષિ પંચમી દિનેશ ।
પૂરણ ચાલીસા ભયો, મંગલ મૂર્તિ ગણેશ ।।
દોહા
જય ગણપતિ સદગુણસદન, કવિવર બદન કૃપાલ
અર્થ: ગણપતિની જય! તમે સારા ગુણોના ભંડાર છો અને કવિઓના વરદાતા અને કૃપાળુ છો.
વિઘ્ન હરણ મંગલ કરણ, જય જય ગિરિજાલાલ
અર્થ: વિઘ્નોને દૂર કરનાર અને મંગલકારક ગણપતિની જય! તમે ગિરિજયાના લાડકા છો.
ચૌપાઈ
જય જય જય ગણપતિ ગણરાજૂ
અર્થ: ગણરાજ ગણપતિની જય! તમે સુખ અને મંગલ લાવનાર છો.
મંગલ ભરણ કરણ શુભ કાજૂ
અર્થ: તમે મંગલકારક છો અને શુભ કાર્યોમાં સહાયતા કરનાર છો.
જય ગજબદન સદન સુખદાતા
અર્થ: ગજમુખવાળા, સુખ આપનાર ગણપતિની જય!
વિશ્વ વિનાયક બુદ્ધિ વિધાતા
અર્થ: સમગ્ર વિશ્વના વિનાયક ગણપતિ, બુદ્ધિના વિધાતા છો.
વક્ર તુણ્ડ શુચિ શુણ્ડ સુહાવન
અર્થ: તમારા વક્ર તુણ્ડ (મુખ) અને શુચિ (પવિત્ર) સૂંડ તમને ખૂબ સુંદર બનાવે છે.
તિલક ત્રિપુણ્ડ ભાલ મન ભાવન
અર્થ: તમારું ત્રિપુણ્ડ તિલક તમને આકર્ષક બનાવે છે અને તેને જોઈને મન ખુશ થાય છે.
રાજત મણિ મુક્તન ઉર માલા
અર્થ: તમારે ગળામાં મણિ અને મુક્તાની માલા વિરાજે છે.
સ્વર્ણ મુકુટ શિર નયન વિશાલા
અર્થ: તમારે શિર પર સુવર્ણ મુકુટ અને વિશાળ નયન છે.
પુસ્તક પાણિ કુઠાર ત્રિશૂલં
અર્થ: તમારા હાથમાં પુસ્તક, કુઠાર (કુહાડી), અને ત્રિશૂલ છે.
મોડક ભોગ સુગન્ધિત ફૂલં
અર્થ: તમારે પ્રસાદમાં મોડક અને સુગંધિત ફૂલ છે.
સુન્દર પીતામ્બર તન સાજિત
અર્થ: તમારો શરીર પીતાંબર ધારી સુંદર રીતે શોભાયમાન છે.
ચરણ પાદુકા મુનિ મન રાજિત
અર્થ: તમારાં ચરણ પાદુકા મુનિઓના મનમાં રાજ કરે છે.
ગણેશ જન્મ કથા
ધનિ શિવસુવન ષડાનન ભ્રાતા
અર્થ: શિવના પુત્ર અને ષડાનન (કાર્તિકેય)ના ભાઈ, ગણપતિનું વિશ્વમાં વિશેષ સ્થાન છે.
ગૌરી લલન વિશ્વ-વિખ્યાતા
અર્થ: ગૌરીનો પુત્ર અને વિશ્વમાં જાણીતા ગણપતિની કથા છે.
ઋદ્ધિ-સિદ્ધિ તવ ચંવર સુધારે
અર્થ: ઋદ્ધિ અને સિદ્ધિ તમારે ચંવર લહેરાવતાં તમારી સેવા કરે છે.
મૂષક વાહન સોહત દ્ઘારે
અર્થ: તમારો વાહન મૂષક છે અને તે તમારા દ્વાર પર શોભાયમાન છે.
કહૌ જન્મ શુભ-કથા તુમ્હારી
અર્થ: હું તમારાં જન્મની શુભ અને પાવન કથા કહું છું.
ગિરિરાજ કુમારીનો તપસ્યાનો ઇતિહાસ
એકવાર ગિરિરાજ કુમારી (માતા પાર્વતી)એ પુત્ર માટે ભક્તિપૂર્વક તપ કર્યું, અને બાદમાં ગણપતિએ તેમના પુત્ર તરીકે જન્મ લીધો.